[Hot T4/2021] Tìm hiểu về vai trò của gan đối với cơ thể con người 

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất và đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa, dự trữ glycogen, tổng hợp protein huyết tương và thải độc. Tuy nhiên rất ít người hiểu được vai trò và chức năng của gan một cách chính xác. Hôm nay chúng tôi xin gửi tới quý bạn đọc các vai trò của gan. Mời quý bạn đọc cùng tham khảo.

Gan là cơ quan gì?

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất của cơ thể, gan có màu đỏ sẫm nặng khoảng 1,4 - 1,6kg. Gan chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể người lớn và khoảng 5% trọng lượng cơ thể trẻ em. 

Gan được ví như nhà máy hóa chất của cơ thể - Ảnh minh họa: Internet

Gan đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và một số các chức năng khác trong cơ thể như dự trữ glycogen, tổng hợp protein và thải độc. Ngoài ra gan cũng hay sản xuất dịch mật, đây là một dịch thể quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Cơ quan này được ví như nhà máy hóa chất của cơ thể vì nó đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau cũng như điều hòa rất nhiều các phản ứng hóa sinh.

Cấu tạo của gan

Gan nằm trong ổ bụng  về phía hạ sườn phải, mặt hoành giáp cơ hoành (cơ hít vào), mặt còn lại (mặt tạng) giáp với các tạng khác như dạ dày, đại tràng ngang. Gan khỏe mạnh có màu đỏ nâu trơn bóng.

Gan được cố định tại chỗ bởi 3 yếu tố chính:

– Tĩnh mạch chủ dưới đây là tĩnh mạch dẫn máu vào gan, dính chặt vào gan bởi các sợi liên kết.

– Các dây chằng gan và các lá phúc mạc trung gian cố định gan với cơ hoành và các tạng lân cận gồm các thành phần cụ thể sau: Dây chằng liềm gan, dây chằng tròn của gan, dây chằng vằng, dây chằng tam giác phải, dây chằng tam giác trái.

– Áp lực trong ổ bụng do tương lực của các cơ thành bụng và sự liên quan với các tạng xung quanh cũng đóng góp một vai trò quan trọng giữ gan tại chỗ.

Cấu tạo của gan - Ảnh minh họa: Internet

Gan được cấu tạo bởi 3 thành phần chính gồm nhu mô, các bao gan, các mạch máu và đường dẫn mật trong gan.

– Bao gan hay còn gọi là áo gan đây là các mô liên kết mỏng bao phủ toàn bộ bề mặt nhu mô gan. 

– Nhu mô gan bao gồm các tế bào gan sắp xếp vào từng đơn vị cấu trúc gọi là các tiểu thùy gan. Mỗi tiểu thùy gan có cấu trúc hình đa giác, ở giữa hình đa giác là tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy. Từ đó các tế bào gan được xếp thành bè 2 hàng liền nhau tỏa ra phía ngoại như hình nan hoa, giữa 2 hàng tế bào gan có các đường ống nhỏ gọi là ống mật. Nơi tiểu thùy tiếp xúc nhau gọi là khoảng cửa gồm các thành phần: 1 nhánh của tĩnh mạch của, 1 nhánh của động mạch gan, những sợi thần kinh, đường bạch huyết và một ống mật to hơn nhận mật từ các ống mật của bè tế bào gan.

Xem thêm:

• Bạn có biết: Gan khỏe, khả năng mắc virus sẽ giảm xuống rất nhiều không?

• Cách điều trị bệnh gan do rượu gây ra

Vai trò của gan

Gan là tạng lớn nhất của cơ thể vừa có chức năng ngoại tiết và vừa có chức năng nội tiết và là kho dự trữ của nhiều chất. Đây là trung tâm chuyển hóa quan trọng của cơ thể. Dưới đây là những vai trò của gan, mời các bạn cùng tham khảo.

1 Chức năng chuyển hóa: 

 Ở gan sự chuyển hóa của các chất như lipid, glucid, proid diễn ra rất mạnh mẽ.

• Chuyển hóa lipid: Chuyển hóa này chủ yếu xảy ra ở gan. Các acid béo đến gan phần lớn tổng hợp thành triglyceride, phospholipid, cholesterol ester. Từ đó gan tổng hợp tạo lipoprotein và đưa vào máu để vận chuyển đến các tổ chức, tế bào của khắp cơ thể.

• Chuyển hóa glucid: Chất glucid cung cấp năng lượng sống cho cơ thể. Chuyển hóa glucid tại gan thông qua quá trình tổng hợp glycogen dự trữ cho cơ thể và tăng phân giải glycogen cung cấp năng lượng cho cơ thể.

• Chuyển hóa protid: Gan là một trung tâm chuyển hóa quan trọng đồng thời cũng là một kho dự trữ quan trọng nhất của cơ thể. Protein được dự trữ ở gan dưới dạng nhiều protein enzyme và một số protein chức năng. Các protein này khi được phân giải sẽ tạo thành các acid amin đưa vào máu cung cấp cho các tế bào khác trong cơ thể.

2 Chức năng chống độc:

Vai trò của gan như một lá chắn của cơ thể có tác dụng ngăn chặn các chất độc xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa đồng thời làm giảm độc tính và thải trừ một số chất cặn bã do chuyển hóa chất trong cơ thể tạo nên. 

Bằng các phản ứng hóa học đây là cơ chế chủ yếu để biến các chất độc hại thành các chất độc không độc hoặc ít độc hơn rồi đào thải qua đường thận,. Các phản ứng hóa học bao gồm phản ứng tạo ure, phản ứng liên hợp và phản ứng oxy hóa khử. Bằng cách cố định và thải trừ một số kim loại nặng các chất màu đến gan sẽ bị giữ lại không biến đổi gì và đào thải ra ngoài đường maajt.

3 Chức năng tạo mật: 

Mật được sản xuất liên tục từ tế bào gan và được dự trữ cô đặc ở túi mật rồi từ đó được bơm xuống ruột non trong các bữa ăn. Mật có tác dụng giúp tiêu hóa thức ăn tan trong dầu, giúp hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể.

Các vai trò quan trọng của gan - Ảnh minh họa: Internet

4 Chức năng dự trữ:  

Chức năng này gồm dự trữ các vitamin trong dầu, dự trữ vitamin B12, dự trữ sắt, dự trữ máu. 

- Dự trữ các vitamin trong dầu: lúc này gan có tác dụng làm tăng hấp thụ các vitamin tan trong dầu nhờ chức năng bài tiết mật vừa là nơi dự trữ các vitamin ấy. Một số vitamin tan trong dầu được dự trữ tại gan như vitamin A, vitamin D, vitamin E… 

- Dự trữ vitamin B12: vitamin B12 sau khi được hấp thụ sẽ được vận chuyển về gan và dự trữ ở đó rồi được giải phóng dần cho cơ thể sử dụng. Lượng dự trữ vitamin B12 ở gan rất lớn có thể dùng cho cơ thể khoảng 2 năm ở điều kiện bình thường. 

- Dự trữ sắt: Sắt được dự trữ tại gan dưới dạng liên kết với apoferritin. Từ đó sắt được vận chuyển dần tới tủy xương, tham gia vào quá trình tạo hồng cầu.

-  Dự trữ máu: gan là cơ quan nhận được nhiều máu nhất. Do đặc điểm cấu tạo của gan mà các tế bào gan nội mạc của các xoang mạch nam hoa không gắn chặt vào nhau mà chỉ xếp chồng lên nhau khiến cho các xoang này dễ giãn và giãn to hơn bình thường như vậy sẽ chứa được nhiều máu hơn ở các mạch khác trong cơ thể.

5 Vai trò miễn dịch bảo vệ cơ thể

Gan đóng vai trò then chốt trong điều hòa miễn dịch và bảo vệ cơ thể. Nhờ khả năng tiếp nhận khối lượng lớn máu đến gan cho phép gan làm sạch máu một cách nhanh chóng.

6 Một số vai trò của gan khác

Ngoài những chức năng trên gan còn có một số vai trò khác như giúp hấp thụ vitamin tan trong mỡ như vitamin A, D, E, K. Sinh tổng hợp albumin, tạo áp lực keo của huyết tương giúp ổn định tuần hoàn máu. Sản xuất các yếu tố đông cầm máu.

Những nguy cơ gây tổn thương gan hiện nay

Gan là cơ quan dễ bị rối loạn và dễ mắc bệnh nhiều nhất do phải làm việc quá sức khi ta đưa vào cơ thể nhiều chất độc hại. Ngoài ra những bữa ăn do thiếu sự cân bằng với lượng dư lipid, những món ăn kém vệ sinh. Sử dụng rượu, bia, cà phê, thuốc lá, lao động quá sức… đều là những yếu tố dọa trực tiếp đến sức khỏe của lá gan và gây suy giảm chức năng gan.

Khi bị tổn thương gan sẽ không còn có khả năng lọc và thảo độc trong máu việc này sẽ gây tích tụ các chất độc, làm giảm sức đề kháng của cơ thể đồng thời kéo theo hệ quả ảnh hưởng đến các hoạt động sống khác của cơ thể và làm suy giảm chất lượng cuộc sống.

Nếu không biết cách bảo vệ gan sẽ bị mắc các bệnh nguy hiểm như rối loạn chức năng gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, suy gan, ung thư gam...

Các biện pháp bảo vệ gan

Vai trò của gan là không thể phủ nhận, cơ quan này đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và dự trữ, tổng hợp, thải độc. Chính vì vậy để đảm bảo gan luôn khỏe mạnh bạn cần phải có các phương pháp nhằm bảo vệ gan. Tham khảo ngay một số phương pháp dưới đây nhé.

– Hạn chế uống rượu bia, thuốc lá. Rượu bia, thuốc lá là một trong những chất kích thích gây hại cho gan. Vì thế bạn cần phải hạn chế sử dụng rượu bia, thuốc lá. Nếu có sử dụng rượu bia hay bạn ở trong hoàn cảnh phải sử dụng rượu bia thì tốt nhất nên dùng với lượng vừa, tuân thủ theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO). Mỗi ngày bạn chỉ được phép uống 25ml/ngày loại rượu 40 độ, tuyệt đối không nên uống rượu khi bị mắc các bệnh về gan. Càng hạn chế được thì hàng tốt cho gan nói riêng và sức khỏe nói chung.

– Có chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bạn cần chọn loại thực phẩm giúp đảm bảo vệ sinh và ăn uống đầy đủ, cân bằng các loại chất đạm, chất béo, vitamin, khoáng chất. Chú ý ăn nhiều thực phẩm tươi xanh, giàu chất xơ như trái cây, rau xanh. Không ăn nhiều đồ chiên, nướng, uống đủ khoảng 2,5 đến 3 lít nước mỗi ngày.

Các bện pháp bảo vệ gan - Ảnh minh họa: Internet

– Tăng cường vận động. Cần tập luyện thể dục thể thao thường xuyên và điều độ là một trong những phương pháp tuyệt vời. Vận động sẽ giúp con người giảm bớt sự trầm cảm, tăng cường trí nhớ. Ngoài ra tập thể dục còn làm chậm quá trình thoái hóa của não bộ, giúp ngăn ngừa bệnh mất trí nhớ. Giữ cho cơ thể luôn được khỏe mạnh mỗi ngày.

– Khám sức khỏe định kỳ. Thường xuyên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để biết tình trạng của gan đồng thời sẽ được bác sĩ tư vấn tiêm phòng vacxin khi chưa bị viêm gan do virus hay điều trị kịp thời nếu mắc các bệnh gan.

Trên đây là một số vai trò của gan, hy vọng bài viết giúp quý độc giả biết được gan có vai trò, chức năng gì đối với cơ thể. Chúc bạn và gia đình mạnh khỏe, hạnh phúc.